Akdeniz’in Geleceği Tehlikede mi?
Görünüşe göre Akdeniz de zamanın etkilerinden kaçamıyor ve varlığını sonsuza dek sürdüremeyecek. Dünya’nın iki büyük tektonik plakası süper ağır çekimde çarpışırken, Akdeniz’in uzak gelecekte gezegenimizden kelimenin tam anlamıyla silinme ihtimali çok yüksek görünüyor.
Gezegenimizin kıtaları çok yavaş bir şekilde olsa da sürekli olarak değişim geçiriyor. Dünya’nın kabuğu, yarı akışkan üst manto üzerinde hareket eden tektonik plakalara bölünmüştür ve bu da kıtaların kademeli olarak yeniden düzenlenmesine ve çağlar boyunca çeşitli jeolojik özelliklerin oluşmasına yol açıyor.
Dünya’da şu an bulunan kıtalar (Afrika, Avrasya, Amerika gibi) kalıcı yeryüzü şekilleri değil. Kıtasal düzen geçmişte büyük ölçüde değişti ve tektonik plakaların hareketi nedeniyle gelecekte de gelişmeye devam edecek.
Akdeniz’i tehdit eden yaklaşma
Afrika (Nübye) levhasının Avrasya levhasına kademeli olarak çarpması, şu anda Akdeniz’e yönelik en büyük tehdit olarak görülüyor. Yaklaşık 100 milyon yıl önce bu iki levha birbirine yaklaşmaya başladı ve aralarındaki okyanus havzalarını kademeli olarak kapattı. Avrupa’daki Alp Sıradağları da bu çarpışmanın bir sonucu olarak ortaya çıktı.
Elbette bu jeolojik hareketler hızlı bir şekilde gerçekleşmiyor ve milyonlarca yıllık bir zaman ölçeğinde çalışıyorlar. En hızlı hareketler bile yılda yalnızca birkaç milimetre hızında gerçekleşiyor olsa da, sonunda, Akdeniz yeni bir süper kıtanın oluşumu sırasında iki levha arasında sıkışabilir. Bildiğimiz şekliyle Avrupa, Afrika levhasının altına kayabilir ve deniz ortadan kaybolabilir.
Yine de bu, Dünya’nın tektonik levhalarının nasıl değişeceğine dair olası tahminlerden yalnızca biri olarak öne çıkıyor. Levha tektoniğinin karmaşık ve dinamik doğası ve söz konusu olan geniş zaman dilimleri nedeniyle gelecekteki süper kıtaların alacağı şekli tam olarak tahmin etmek pek kolay değil.
Ancak tarih bize Akdeniz’in çok tehlikeli bir konumda olduğunu gösteriyor. Yaklaşık 5,97 milyon yıl önce, Messinian tuzluluk krizi adı verilen bir olay sırasında Akdeniz, yaklaşık yarım milyon yıl boyunca geniş bir tuzlu havzaya dönüştü. Deniz seviyelerinde yaşanan bir değişiklik, Atlantik Okyanusu’nun Cebelitarık Boğazı’ndan Akdeniz’e akmasını imkansız hale getirerek, Akdeniz’i hayati su kaynağından mahrum bıraktı. Akdeniz bölgesi, gezegenin nispeten sıcak ve kuru bir bölgesinde bulunduğu için bu değişikliklere karşı özellikle zayıftı ve bu da deniz suyunun çok hızlı bir şekilde buharlaşmasına neden oldu.
Neyse ki Akdeniz’in milyonlarca yıl daha yok olma ihtimali düşük, bu yüzden bir sonraki tatilinizi planlamak için acele etmenize gerek yok. Nükleer savaş, yıkıcı doğa hastalıkları, iklim değişikliği ve küresel hastalık salgınlarının giderek artan risklerinden kaçındığımızı varsayarsak, insanlığın önümüzdeki milyonlarca yıl içinde Akdeniz’in olası çöküşüne tanıklık etme olasılığı var, ancak bunun kesin olduğunu söyleyemeyiz.
